Wielu kredytobiorców ma problemy ze spłacaniem kredytu frankowego z uwagi na rosnące w zastraszającym tempie wysokości rat. Nie inaczej było kilka lat temu. Kiedyś jednak – w sytuacji braku płatności ze strony kredytobiorcy – bank stosunkowo szybko wypowiadał umowę o kredyt. Wszystko po to, aby móc wystawić Bankowy Tytuł Egzekucyjny (dalej: BTE). To dokument, którego opatrzenie klauzulą wykonalności przez sąd otwierało bankom prostą drogę do egzekucji należności. Dzięki niemu mogły dochodzić roszczeń wynikających z czynności bankowych bez konieczności prowadzenia sprawy sądowej.
Przeczytaj artykuł, a dowiesz się:
- Czym jest BTE?
- Dlaczego banki nie wystawiają już BTE?
- Jak skutecznie możesz obronić się przed BTE?
- Czy można skutecznie uwolnić się od egzekucji z bankowego tytułu egzekucyjnego?
Zapraszamy do lektury!
Co to jest bankowy tytuł egzekucyjny?
Do 2016 r. każdy bank w Polsce mógł wystawić bankowy tytuł egzekucyjny za niespłacony kredyt frankowy lub inne długi względem banku. Ten dokument pozwalał szybko i łatwo wszcząć postępowanie egzekucyjne przeciwko dłużnikowi. Bank najpierw wypowiadał umowę, a następnie wystawiał BTE na podstawie swoich ksiąg rachunkowych i wnioskował do sądu po nadanie klauzuli wykonalności. Sąd z kolei tak wystawiony BTE badał tylko pod kątem formalnym – nie analizował więc samej umowy czy wyliczeń banku. Jeśli wszystko się zgadzało – tzn. BTE był zgodny z wymogami stawianymi przez prawo bankowe – sąd nadawał mu klauzulę wykonalności. BTE stanowił wówczas podstawę do wszczęcia egzekucji. W praktyce był to zatem uproszczony sposób na wyegzekwowanie wierzytelności przez bank.
Bankowy tytuł egzekucyjny – niezgodny z Konstytucją?
Wszystko zmieniło się wraz z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego, który orzekł, że przepisy prawa bankowego pozwalające na wystawianie bankowych tytułów egzekucyjnych są niezgodne z Konstytucją. Od 1 sierpnia 2016 r. banki nie mają prawa ich wystawiać, a co za tym idzie – sądy nie mogą nadawać im klauzuli wykonalności. Należy jednak zaznaczyć, że te bankowe tytuły egzekucyjne, które takową otrzymały przed wspomnianą datą, są ważne i na ich podstawie może być prowadzona egzekucja. Jak się przed nią bronić?
Bankowy tytuł egzekucyjny – co robić, aby nie doszło do egzekucji?
Jedynym sposobem obrony przed egzekucją na podstawie BTE opatrzonego klauzulą wykonalności jest powództwo przeciwegzekucyjne. To rodzaj powództwa uregulowany w Kodeksie postępowania cywilnego. Frankowicz może zażądać w nim pozbawienia BTE tytułu wykonawczego wykonalności. Mówiąc prościej, może on żądać w ten sposób anulowania klauzuli wykonalności nadanej przed sąd. Warto bowiem zaznaczyć, że bez ww. klauzuli BTE jest dokumentem pozbawionym mocy prawnej.
Powództwo przeciwegzekucyjne można wnieść tylko wtedy, gdy istnieje możliwość realizacji tytułu wykonawczego. To znaczy, że jeśli część zadłużenia została już wyegzekwowana, można wnioskować o pozbawienie tytułu wykonalności do tej części, która pozostała do spłaty. W przypadku gdy żadnej spłaty nie było, Frankowicz ma prawo dochodzić pozbawienia tytułu wykonalności całości roszczenia.
Powództwo przeciwegzekucyjne o zniesienie klauzuli wykonalności na bankowym tytule egzekucyjnym można wytoczyć w następujących sytuacjach:
- Frankowicz kwestionuje zdarzenia, na podstawie których wydano klauzulę wykonalności. Np. gdy twierdzi, że nie ma zaległości w spłacaniu kredytu frankowego, BTE został wydany omyłkowo (w wyniku błędu systemu komputerowego) lub wskaże na nieważność umowy, na podstawie której wystawiono BTE;
- Po nadaniu tytułu wykonawczego nastąpiło wydarzenie, które sprawiło, że zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane. Np. wtedy, gdy Frankowicz w międzyczasie spłacił dług albo jego część lub (co jest niemal niespotykane, ale prawnie możliwe) – gdy bank zrzekł się roszczenia.
Powództwo przeciwegzekucyjne ma prawo wytoczyć także małżonek zadłużonego Frankowicza. To sposób obrony przed egzekucją z majątku wspólnego.
Co napisać w pozwie o wszczęcie powództwa przeciwegzekucyjnego?
W pozwie o wszczęcie powództwa przeciwegzekucyjnego Frankowicz powinien przytoczyć wszystkie zarzuty odnoszące się do jego zobowiązania i umowy o kredyt we frankach, które jego zdaniem przemawiają za słusznością jego żądania.
Może powołać się np. na:
- nieskuteczne wypowiedzenie umowy (przypominamy, że bez skutecznego wypowiedzenia umowy sąd nie mógł nadać klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu),
- przedawnienie roszczeń,
- niewłaściwą wysokość zobowiązania,
- argumenty związane z nieważnością umowy o kredyt frankowy (np. poprzez zawarcie w niej klauzul niedozwolonych, zwanych abuzywnymi).
Gwoli wyjaśnienia – nie zawsze usunięcie niedozwolonych zapisów powoduje, że umowa jest nieważna. Może się zdarzyć, że umowa pozbawiona klauzul abuzywnych, które zawierała, pozostaje wiążąca dla stron w zakresie pozostałych postanowień. Sąd stwierdza, czy umowa jest (całkowicie) nieważna, czy tylko w zakresie niedozwolonych zapisów.
Kiedy się przedawnia bankowy tytuł egzekucyjny?
Przedawnienie bankowego tytułu egzekucyjnego następuje po 3 latach – tj. z dniem ostatniego dnia kalendarzowego roku, w którym minęły 3 lata od wystawienia dokumentu. W sieci można znaleźć wiele artykułów, które przedstawiają, że BTE przedawnia się po 6 latach. To nieprawda.
Prawdopodobnie autorzy artykułów biorą pod uwagę art. 125 § 1 Kodeksu cywilnego, który mówi o roszczeniu orzeczonym prawomocnym orzeczeniem sądu. Bankowy tytuł egzekucyjny, nawet z klauzulą wykonalności, nie jest orzeczeniem sądu, tylko roszczeniem związanym z prowadzeniem działalności gospodarczej przez bank. Trzyletni termin przedawnienia tego typu roszczeń wynika z art. 118 kc.
Czy można skutecznie uwolnić się od egzekucji z bankowego tytułu egzekucyjnego? Podsumowanie
Im silniejsza argumentacja przytoczona w powództwie przeciwegzekucyjnym, tym szansa na pozbawienie BTE tytułu wykonalności będzie większa. Dla potwierdzenia przytoczymy przypadek Frankowiczki, której bank wystawił bankowy tytuł egzekucyjny, a sąd nadał mu klauzulę wykonalności. Dłużniczka wytoczyła powództwo przeciwegzekucyjne, w którym powołała się na błędne wyliczenia wysokości zadłużenia i odsetek, szereg klauzul niedozwolonych oraz nieskuteczność wypowiedzenia umowy. To wystarczyło, aby sąd uznał rację dłużniczki i pozbawił bankowy tytuł egzekucyjny klauzuli wykonalności.
Takie przypadki potwierdzają, że banki posługują się wadliwymi tytułami prawnymi, jednak zachowanie przez Frankowiczów zimnej krwi i racjonalne postępowanie pozwala uniknąć egzekucji.