Nikogo nie musimy przekonywać o tym, że umowy Frankowiczów zawierano naruszeniem prawa. Mało kto wie natomiast (poza samymi zainteresowanymi), że jedną z przyczyn problemów finansowych osób, które zaciągnęły kredyt w CHF, są regulacje umowne, które nie miały prawa znaleźć się w umowach kredytowych. Czym są zatem klauzule abuzywne w umowach kredytów frankowych? Jakie kroki możesz podjąć w swojej sprawie, jeśli Twoja umowa również zawiera takie postanowienia?
Odpowiadamy poniżej.
Czym są klauzule abuzywne w umowach frankowych?
Niedozwolone postanowienia umowne, zwane także klauzulami abuzywnymi, to niekorzystne dla słabszej strony umowy (konsumenta) postanowienia, które w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami rażąco naruszają jego interesy oraz dobre obyczaje. Aby dany zapis umowny mógł być uznany za klauzulę abuzywną, nie może zostać indywidualnie ustalony z klientem. Skutkuje to zatem tym, że nie miał on wpływu na treść postanowienia.
Powyższe nie dotyczy jednak głównych świadczeń stron – w tym ceny i wynagrodzenia, jeżeli sformułowano je w sposób jednoznaczny.
W umowach kredytowych klauzule abuzywne dotyczą zazwyczaj: klauzul waloryzacyjnych, postanowień dotyczących zmiennego oprocentowania, ubezpieczenia niskiego wkładu własnego.
Czy niedozwolone postanowienia umowne mają wpływ na ważność umowy kredytu frankowego?
Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego, klauzule abuzywne nie wiążą konsumenta. Jeżeli jest to możliwe – umowę powinno się wykonywać dalej, tyle że bez tego postanowienia naruszającego interesy klienta. W praktyce jednak często zdarza się tak, że dalsze wykonanie umowy staje nie niemożliwe. Wówczas sąd może uznać taką umowę za nieważną.
W zależności od tego, jakie postanowienie godzące w Twoje interesy zastosowano w Twojej umowie o kredyt we frankach, możesz domagać się:
- unieważnienia umowy kredytowej,
- odfrankowienia kredytu, czyli mówiąc prościej – przewalutowania go na polskie złote z jednoczesnym rozliczeniem nadpłaconych rat.
Rejestr klauzul abuzywnych
Jeśli zastanawiasz się, czy w Twojej umowie o kredyt frankowy znajdują się także niedozwolone postanowienia umowne, możesz to łatwo zweryfikować. Wykorzystać do tego możesz dwa rejestry klauzul abuzywnych. Jeden z nich stworzył Rzecznik Finansowy, a drugi Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK).
Wspominamy o nich dlatego, że oba z nich mają niezwykle istotne znaczenie praktyczne. Dzięki nim dowiesz się, czy dane postanowienie umowne uznano już za niedozwolone. Dodatkowo rejestr prowadzony przez Rzecznika Finansowego zawiera informacje, czy umieszczenie danego postanowienia w umowie będzie skutkować:
- nieważnością całej umowy, czy też
- możliwością zwrotu nadpłaconych rat.
Taka informacja pozwoli Ci podjąć decyzję o tym, jakie kroki chcesz podjąć w swojej sprawie.
Rejestr klauzul niedozwolonych stworzony przez Rzecznika Finansowego
Rzecznik Finansowy to organ, który wspiera klientów w sporach z instytucjami rynku finansowego. Stworzony przez niego rejestr zawiera postanowienia umowne dotyczące umów i regulaminów banków z lat 2002-2009. Był to okres, kiedy nastąpiła dramatyczna rewolucja w wysokości spłacanych kredytów frankowych.
Rejestr klauzul niedozwolonych w umowach kredytów „walutowych”, stworzony przez Rzecznika Finansowego, znajdziesz tutaj: Mapa klauzul niedozwolonych w umowach kredytów “walutowych.”
Rejestr klauzul niedozwolonych stworzony przez UOKIK
Drugi rejestr stworzył podmiot mający doniosłe znaczenie w polityce prokonsumenckiej w Polsce. Poza klauzulami abuzywnymi stosowanymi w umowach z podmiotami rynku finansowego, znajdziemy w nim również te z innych branż. Wpisowi do rejestru podlegają te postanowienia, które uznano za niedozwolone wyrokiem Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w Warszawie.
Rejestr klauzul niedozwolonych stworzony przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów znajdziesz tutaj: Rejestr klauzul niedozwolonych.
Do rejestru wpisywano postanowienia umowne uznane za niedozwolone prawomocnym wyrokiem Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (SOKiK) przed 17.04.2016 r., czyli przed wejściem w życie znowelizowanej ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.
Obecnie zmianie uległ model kontroli abstrakcyjnej postanowień wzorców umowy – z sądowej na administracyjno-sądową realizowaną przez Prezesa UOKiK. Do rejestru trafiają zatem klauzule tylko w tych sprawach, w których wniesiono pozwy do SOKiK przed 17.04.2016 r. W nowych sprawach rozstrzygnięcia dotyczące stosowania niedozwolonych postanowień wzorców umowy wynikają z decyzji Prezesa UOKiK. Publikuje się je w bazie decyzji na stronie internetowej Urzędu.
Musisz jednak wiedzieć, że umieszczenie danego postanowienia w rejestrze automatycznie nie przesądza o wygranej, jeśli skierujesz swoją sprawę do sądu. W sprawach frankowych sąd każdorazowo ocenia, czy dana klauzula spełnia znamiona klauzuli abuzywnej.
Klauzule abuzywne w umowach frankowych – przykłady postanowień umieszczonych w rejestrach
- „Raty kapitałowo-odsetkowe oraz raty odsetkowe spłacane są w złotych po uprzednim ich przeliczeniu wg kursu sprzedaży CHF z tabeli kursowej BRE Banku S.A. obowiązującego na dzień spłaty z godziny 14:50”
- „Zmiana wysokości oprocentowania może następować także w przypadku zmiany parametrów finansowych rynku pieniężnego i kapitałowego w kraju (lub krajów zrzeszonych w UE), którego waluta jest podstawą indeksacji”
- „Spłaty dokonywane będą przez Kredytobiorcę w złotych, po uprzednim przeliczeniu spłaty wg kursu GE Money Banku S.A. (kursu Banku). Kurs Banku jest to średni kurs złotego w stosunku do waluty kredytu opublikowany w danym dniu w prasie przez NBP. Powiększony o zmienną marżę kursową Banku, która w dniu udzielenia kredytu wynosi 0,06. Marża kursowa może ulegać zmianom i jest uzależniona od rozpiętości kursów kupna i sprzedaży waluty kredytu na rynku walutowym”
- „Kredytobiorca jest zobowiązany do zwrotu Bankowi kosztów ubezpieczenia w wysokości (…) PLN za 36 miesięczny okres trwania ochrony ubezpieczeniowej. Jeżeli w okresie 36 miesięcy ochrony ubezpieczeniowej saldo zadłużenia z tytułu udzielonego kredytu nie stanie się równe lub niższe niż (…) PLN, Kredytobiorca jest zobowiązany do zwrotu kosztów ubezpieczenia na kolejne 36-o miesięczny okres udzielnej Bankowi przez TU InterRisk S.A. ochrony ubezpieczeniowej, o czym Kredytobiorca zostanie poinformowany przez Bank pisemnie.”
Podsumowanie
Jak mogłeś zauważyć powyżej, postanowienia uznane za niedozwolone w umowach o kredyty frankowe przeważnie dotyczą uzależnienia rat kredytu od indywidualnej tabeli kursowej prowadzonej przez bank. Oznaczało to mniej więcej tyle, że wysokość każdej raty mogła się diametralnie zmienić. W zależności od tego, w jaki sposób ukształtuje ją sobie bank. W prawie nazywa się to tzw. klauzulami waloryzacyjnymi. Właśnie tak było w znacznej większości przypadków. Między innymi na podstawie takich oto klauzul abuzywnych Frankowicze opierają swoje roszczenia przeciwko bankom.